Σύντομη περιγραφή έργου
Οι αγροτικές αναβαθμίδες (πεζούλες) συνιστούν κύρια ανθρώπινη παρέμβαση στο τοπίο των νησιών του Αιγαίου, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των τοπικών οικοσυστημάτων έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η σταδιακή εγκατάλειψη των αναβαθμίδων οδήγησε στην επιδείνωση των οικοσυστημικών υπηρεσιών, κάνοντας το νησιωτικό οικοσύστημα ευάλωτο και επιρρεπές στις κλιματικές επιπτώσεις.
Το έργο LIFE Terracescape υλοποιεί στην Άνδρο παρεμβάσεις που προωθούν την κλιματική προσαρμογή, μέσα από την επανακαλλιέργεια αναβαθμίδων σε μεγάλη κλίμακα για την εξομάλυνση των κλιματικών και περιβαλλοντικών ακραίων μεταβολών και την υποστήριξη ενός σύγχρονου και κλιματικά προσαρμοσμένου αγροτικού τομέα, με πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, την οικονομία και τη βιοποικιλότητα.Το έργο LIFE Terracescape, με συνολικό προϋπολογισμό 2.694.038 €, συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και υλοποιείται από τον Ιούλιο 2017 έως και τον Οκτώβριο 2022. Το έργο είναι αναγκαίο, καθώς εστιάζει στη λειτουργική αποκατάσταση για επανακαλλιέργεια των εγκαταλειμμένων αγροτικών αναβαθμίδων της Άνδρου, εγκατάλειψη η οποία έχει προκληθεί από την πιθανή αδυναμία πολλών ιδιοκτητών να ανταπεξέλθουν στα κόστη καλλιέργειας σε χωράφια με αιμασιές, τη μεγάλη ηλικία πολλών ιδιοκτητών ή την κατοικία τους εκτός Άνδρου. Μέσω του έργου επιτυγχάνονται οικονομικά, πολιτισμικά και οικολογικά οφέλη, καθώς και η δημιουργία προσαρμοσμένων πράσινων υποδομών ως αντιστάθμισμα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο του έργου εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το λειτουργικό σχήμα «Συμμετοχική Επιστασία Γης», υπό την αιγίδα του Πράσινου Ταμείου, Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, μέσω της σύστασης και λειτουργίας του Οργανισμού Συμμετοχικής Επιστασίας Γης «Αγρότες του Αιγαίου» και την υπογραφή ιδιωτικών συμφωνητικών με ιδιοκτήτες γης, αλλά και με τοπικούς φορείς και επιχειρήσεις, για την προώθηση υψηλής αξίας και κλιματικώς-έξυπνων γεωργικών προϊόντων.
Περισσότερα στοιχεία
Δικαιούχος
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Εκπρόσωπος:
Παρασκευή Καλλιόπη Κολιγιώργα
Στόχοι και δραστηριότητες του έργου
Οι βασικοί στόχοι του Οργανισμού Συμμετοχικής Επιστασίας Γης είναι οι εξής:
- δομικές παρεμβάσεις στους επιδεικτικούς αγρούς μέσω αποκατάστασης και συντήρησης των σημαντικών στοιχείων του τοπίου,
- καλλιέργεια των εγκαταλειμμένων αναβαθμίδων με κλιματικά φιλικές μεθόδους,
παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που να μπορούν να πιστοποιηθούν ως «κλιματικά φιλικά», - δημιουργία τοπικής ομάδας αγροτών, επαγγελματιών, τουριστικών επαγγελματιών και εξειδικευμένων εμπειρογνωμόνων, σε μια προσπάθεια αποτελεσματικής προώθησης των τοπικών προϊόντων.
Δραστηριότητες του έργου
Η στρατηγική της Συμμετοχικής Επιστασίας Γης βασίζεται στη δημιουργία ενός Οργανισμού όπου όλοι οι ενδιαφερόμενοι αγρότες, ιδιοκτήτες γης και επαγγελματίες συμμετέχουν και συνεργάζονται για την αποκατάσταση του εγκαταλειμμένου τοπίου. Η διαδικασία συμμετοχής είναι απλή και περιλαμβάνει την υπογραφή συμφωνητικών με τους ιδιοκτήτες γης ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η αποκατάσταση, προστατεύοντας το περιβάλλον και επιφέροντας οφέλη οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής φύσεως.
Ο Οργανισμός Συμμετοχικής Επιστασίας Γης ενεργεί σε 2 φάσεις: i. στη μεταφορά της διαχείρισης (1η φάση) υπογράφει συμφωνητικά με ιδιοκτήτες γης και επανεπενδύει το εισόδημα που προέρχεται από την πώληση γεωργικής παραγωγής για τον σκοπό του, ii. στην υποστήριξη της διαχείρισης (2η φάση) ο Οργανισμός συνάπτει συμφωνίες με ενεργούς αγρότες για την καλλιέργεια κτημάτων με δέσμευση στους σκοπούς του έργου. Με γνώμονα τα παραπάνω, ο Οργανισμός ΣΕΓ «Αγρότες του Αιγαίου», συστάθηκε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης ανάμεσα στο Πράσινο Ταμείο, τον Δήμο Άνδρου και την Κοιν.Σ.Επ. «Αγρότες του Αιγαίου», στο πλαίσιο του έργου. Η Διοικούσα Επιτροπή της Κοιν.Σ.Επ. αποτελείται από 5 μέλη με δικαίωμα ψήφου. Τα ιδιωτικά συμφωνητικά περιγράφουν του στόχους, τη δέσμευση τόσο του ιδιοκτήτη γης όσο και του Οργανισμού, τους ειδικούς όρους, τα έξοδα, τη διάρκεια. Τα συμφωνητικά διαρκούν 6 χρόνια. Πριν την υπογραφή τους, πραγματοποιούνται συναντήσεις με τους ιδιοκτήτες και συγκεντρώνονται όλα τα απαραίτητα έγγραφα.
Κύρια συστατικά της αποτελεσματικής και επιτυχημένης λειτουργίας του Οργανισμού είναι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τους ιδιοκτήτες γης και η επικοινωνία ενός σαφούς οράματος.
Στο πλαίσιο ενημέρωσης για τον Οργανισμό τόσο των ιδιοκτητών γης όσο και κάθε ενδιαφερομένου, λειτουργεί μια ειδική διαδικτυακή πλατφόρμα στην διεύθυνση: http://landstewardship.gr/, η οποία περιλαμβάνει ένα helpdesk για τεχνικές, οικονομικές και νομικές πληροφορίες και συμβουλές. Επιπλέον, οι επισκέπτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το φόρουμ, δημιουργώντας ένα προφίλ για να ενημερωθούν, να αλληλεπιδράσουν και να συνεργαστούν με άλλους ενδιαφερόμενους. Επίσης, η πλατφόρμα προσφέρει τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να συμμετάσχουν στο έργο LIFE Terracescape, συμπληρώνοντας μια φόρμα ώστε να υπογράψουν συμφωνητικό και να μεταφερθεί η διαχείριση της γης τους που βρίσκεται στην Άνδρο στον Οργανισμό για επανακαλλιέργεια και αναζωογόνηση. Επιπροσθέτως, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν το ενδιαφέρον τους για την εφαρμογή της Συμμετοχικής Επιστασίας Γης σε άλλες περιοχές της Ελλάδας μέσω άλλης φόρμας. Τέλος, κάθε αγρότης/ιδιοκτήτης/επιχειρηματίας έχει τη δυνατότητα να γίνει «Φίλος» της Κοιν.Σ.Επ., συμπληρώνοντας ένα αίτημα. Οι «Φίλοι» δεν είναι τακτικά μέλη, αλλά πρόσωπα που βοηθούν, ενισχύουν και ενθαρρύνουν το έργο της, δεν έχουν καμία οικονομική υποχρέωση απέναντι στην Κοιν.Σ.Επ., δεν έχουν δικαίωμα ψήφου αλλά μόνο λόγου, έχουν δικαίωμα, κατόπιν πρόσκλησης της Κοιν.Σ.Επ., να παρίστανται στις συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται από αυτήν και να διατυπώνουν απόψεις και κρίσεις χωρίς ψήφο. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, ο Οργανισμός αναμένεται να είναι οικονομικά αυτοσυντηρούμενος, καθώς θα υποστηρίζεται από έσοδα προερχόμενα από τοπική παραγωγή υψηλής αξίας, επενδύοντας το εισόδημα αυτό στην εισαγωγή περαιτέρω εκτάσεων.
Αποτελέσματα έργου
- Ίδρυση του πρώτου Οργανισμού Συμμετοχικής Επιστασίας Γης στην Ελλάδα και εφαρμογή της προσέγγισης της Συμμετοχικής Επιστασίας Γης για τη σύναψη συμβάσεων με τους ιδιοκτήτες γης και τη διαχείριση της καλλιέργειας και αποκατάστασης των αναβαθμίδων
- Στρατηγικό σχέδιο προσαρμογής για τον γεωργικό τομέα των μικρών νησιωτικών οικοσυστημάτων του Αιγαίου
- Προώθηση των πιστοποιημένων κλιματικώς-έξυπνων τοπικών προϊόντων, σε συνεργασία με την Αγροδιατροφική Σύμπραξη που θα δημιουργηθεί από το έργο, σε τοπικές επιχειρήσεις τροφίμων που ενδιαφέρονται για την προώθηση τοπικών προϊόντων καθώς και μικρές τουριστικές επιχειρήσεις (μικρά ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα)
- Διοργάνωση εργαστηρίων και εκπαιδευτικών σεμιναρίων
- Οδηγός καλών πρακτικών για κλιματικώς-έξυπνη γεωργία
- Εκτεταμένη εκστρατεία ευαισθητοποίησης
