Η προώθηση της Καινοτομίας είναι μία από τις έξι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΠΑΑ 2014-2020 για την αγροτική ανάπτυξη.
Η προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, τη δασοπονία και τις αγροτικές περιοχές αποτελεί μία από τις έξι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν τεθεί για την αγροτική ανάπτυξη, στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, καθώς και στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης.
Έμφαση δίνεται στους ακόλουθους τομείς (focus areas) που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της ενωσιακής προτεραιότητας για την προώθηση της καινοτομίας:
- προώθηση της καινοτομίας, της συνεργασίας και της ανάπτυξης της βάσης γνώσεων στις αγροτικές περιοχές,
- ενίσχυση των δεσμών μεταξύ γεωργίας, της παραγωγής τροφίμων και της δασοπονίας και της έρευνας και καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένου του στόχου της βελτιωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης και αποδοτικότητας,
- προώθηση της διά βίου μάθησης και της επαγγελματικής κατάρτισης στους τομείς της γεωργίας και της δασοπονίας.
Τι είναι καινοτομία;
«Η καινοτομία περιγράφεται συχνά ως μια νέα ιδέα που αποδεικνύεται επιτυχής στην πράξη. Η καινοτομία μπορεί να είναι τεχνολογική αλλά και μη τεχνολογική, οργανωτική ή κοινωνική. Η καινοτομία μπορεί να βασίζεται σε νέες αλλά και σε παραδοσιακές πρακτικές σε ένα νέο γεωγραφικό ή περιβαλλοντικό πλαίσιο. Η νέα αυτή ιδέα μπορεί να είναι ένα νέο προϊόν, μία πρακτική, μία υπηρεσία, μία διαδικασία παραγωγής ή ένας νέος τρόπος οργάνωσης κ.λπ. Μια τέτοια νέα ιδέα μετατρέπεται σε καινοτομία μόνο εάν υιοθετηθεί ευρέως και αποδειχθεί η χρησιμότητά της στην πράξη. Η διάδοσή της δεν εξαρτάται μόνο από τη σταθερότητα μιας δημιουργικής ιδέας, αλλά εξαρτάται επίσης από τις δυνατότητες της αγοράς, την προθυμία του κλάδου να την αναλάβει, τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, τη γνώση και τις αντιλήψεις, τους τυχαίους εξωτερικούς παράγοντες κ.λπ. Είναι αδύνατο να προβλεφθεί πώς αυτοί οι παράγοντες συνεργάζονται για να μετατρέψουν μια νέα ιδέα σε μια καινοτομία.
Ως εκ τούτου, μπορεί κανείς να καθορίσει Καινοτομία: όταν μια νέα ιδέα αποδεικνύεται επιτυχής στην πράξη
μετά αν μια νέα ιδέα έχει οδηγήσει σε μια πραγματική καινοτομία. Εν συντομία, η καινοτομία είναι: “μια ιδέα που υλοποιείται με επιτυχία”. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να εμπλέκονται επαγγελματίες, όχι ως αντικείμενο μελέτης, αλλά με γνώμονα τη χρήση των επιχειρηματικών δεξιοτήτων και των πρακτικών γνώσεων για την ανάπτυξη της λύσης ή της ευκαιρίας και τη δημιουργία συνιδιοκτησίας.[…]» (European Commission, DG-AGRI: Guidelines on programming for innovation and the implementation of the EIP for agricultural productivity and sustainability).
Η καινοτομία, δηλαδή η εμπορική αξιοποίηση της καινούργιας ιδέας, είναι εργαλείο της επιχειρηματικότητας και είναι ιδιαίτερης σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια του αγροδιατροφικού συστήματος. Όπως επίσης σημαντικές είναι και η διαδικασία ορθής υιοθέτησης των καινοτόμων λύσεων, που έχουν παραχθεί από άλλους, καθώς και η διαμεσολάβηση στην υιοθέτηση της καινοτομίας.
| Χαμηλός βαθμός ενσωμάτωσης της καινοτομίας στο γεωργικό τομέα και στον τομέα της δασοπονίας Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις του γεωργικού τομέα, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των απασχολούμενων, η έλλειψη κουλτούρας καινοτομικής επιχειρηματικότητας, η απομόνωση των αγροτικών περιοχών, καθώς και η έλλειψη δεσμών μεταξύ των αποτελεσμάτων της έρευνας και της πράξης στο γεωργικό τομέα, εμποδίζουν την ενσωμάτωση των καινοτόμων δράσεων στην παραγωγική διαδικασία, παρά τη σημαντική ερευνητική προσπάθεια, που διαπιστώνεται κυρίως στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, των τροφίμων, της βιοτεχνολογίας, των υδάτων και των δασών. (Εγκεκριμένο ΠΑΑ 2014-2020) |
| Παροχή κινήτρων για τη δημιουργία συμπράξεων καινοτομίας μεταξύ ερευνητικών κέντρων, πανεπιστημίων, γεωργών, ομάδων παραγωγών, μεταποιητικών επιχειρήσεων του τομέα τροφίμων κ.λπ. Σημαντικές ευκαιρίες για την μεταφορά και τη διάχυση γνώσης, την ανταλλαγή εμπειριών, αλλά και την υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών μπορούν επίσης να αναδειχθούν και μέσω της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας για τη Γεωργική Παραγωγικότητα και Βιωσιμότητα, η οποία αποτελεί μια κοινή πλατφόρμα συνεργασίας, για την αξιοποίηση της μεταφοράς γνώσης και της καινοτομίας, με στόχο την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης τροφίμων (αναμένεται να αυξηθεί κατά 70% έως το 2050), η απότομη αύξηση για ζωοτροφές, ίνες, βιομάζα και βιοϋλικά, αλλά και η αύξηση των πιέσεων στους περιβαλλοντικούς πόρους, ως αποτέλεσμα της αύξησης της παραγωγικότητας. (Εγκεκριμένο ΠΑΑ 2014-2020) |
Τα σημαντικότερα Μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 που συμβάλλουν στην προώθηση της καινοτομίας και τη μεταφορά γνώσεων είναι κυρίως:
- οι «Δράσεις μεταφοράς γνώσεων και ενημέρωσης» (Μέτρο 1),
- οι «Συμβουλευτικές υπηρεσίες» (Μέτρο 2) και
- η «Συνεργασία» (Μέτρο 16).
Έτσι,
- η μεταφορά γνώσης και τεχνογνωσίας με τη μονόδρομη διασπορά νέων ιδεών (Μέτρο 1),
- η αμφίδρομη μεταφορά (ανταλλαγή) γνώσης, κυρίως μέσω των Επιχειρησιακών Ομάδων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (ΕΣΚ) για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας (Μέτρο 16) και
- η παροχή συμβουλών (Μέτρο 2), ως του ενδιάμεσου κρίκου για τη μεταφορά της καινοτομίας και των αποτελεσμάτων της γεωργικής έρευνας στην πράξη
αποτελούν τη βάση για να δημιουργηθεί ένα σύστημα παραγωγής, διάχυσης και χρήσης καινοτομιών και αποτελεσμάτων της γεωργικής έρευνας στην πράξη.
Ωστόσο, η καινοτομία αποτελεί εγκάρσιο στόχο του ΠΑΑ 2014-2020, ο οποίος διαπερνά τα επενδυτικά Μέτρα του ΠΑΑ 2014-2020 που αφορούν στο σύνολο του γεωργικού και δασικού τομέα, μέσω της υιοθέτησης κριτηρίων για την επιλογή έργων που προωθούν την καινοτομία, με στόχο την ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα και την προώθηση της βιώσιμης (αειφόρου) αγροτικής ανάπτυξης.
Παράλληλα, το Μέτρο 19 «Στήριξη στην τοπική ανάπτυξη μέσω του LEADER (ΤΑΠΤΟΚ – Τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων)» εξ ορισμού εμπεριέχει τον στόχο της καινοτομίας και της συνεργασίας και δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτή την πτυχή μέσω των τοπικών αναπτυξιακών στρατηγικών.
